Ilekroć kupujemy piwo, wino lub coś mocniejszego, gminną kasę zasila tzw. korkowe – pieniądze z zezwoleń na sprzedaż trunków. Zgodnie z prawem, mają one służyć wspieraniu profilaktyki alkoholizmu i narkomanii. Czy jest tak rzeczywiście? W kilkunastu miejscowościach w tym również we Wrocławiu zainaugurowano właśnie program monitorowania tzw. „alkoholówki”.
Katowice, Malbork, Morąg, Oława, Opole, Orzysz, Pszczyna, Rabka-Zdrój, Ruda Śląska, Rybnik, Skarżysko - Kamienna, Stronie Śląskie, Strzegom, Szczecin, Świecie i Wrocław jako pierwsze trafią pod społeczną lupę. Spoglądać przez nią będą, nie zawodowi kontrolerzy, ale sami mieszkańcy. Do roli strażników obywatelskich przygotowało ich ogólnopolskie Stowarzyszenie Liderów Lokalnych Grup Obywatelskich (SLLGO).
- W przypadku największych miast, szczególnie tych z rozwiniętą turystyką, mówimy o środkach rzędu kilkunastu milionów złotych rocznie – wyjaśnia Agnieszka Podgórska z SLLGO, koordynatorka projektu Mocna Straż. Powinny być one przeznaczane na realizację Gminnych Programów Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Zapobiegania Narkomanii. – Mimo to, otrzymujemy sygnały, że fundusze te służą często łataniu dziury budżetowej w innych obszarach funkcjonowania gmin.
W ramach rozpoczętego programu, władzom na ręce patrzeć będą mieszkańcy. Skupią się na efektywności i przejrzystości pozyskiwania oraz wydatkowania korkowego. Nie mniej ważna jest też sama gminna polityka zapobiegania oraz rozwiązywania problemu uzależnień.
- Chcemy sprawdzić czy wydatki są planowane i ewaluowane oraz – co bardzo ważne - czy pieniądze są przeznaczane na działania mogące w dłuższej perspektywie zmienić sytuację na lepszą. Sprawdzamy choćby, czy gmina łoży tylko na izby wytrzeźwień, czy również na edukację młodzieży – dodaje Agnieszka Podgórska.
We Wrocławiu lokalnymi strażnikami zostali dr Maria Niewiadoma z Instytutu Rachunkowości Uniwersytetu Ekonomicznego oraz Jakub Walburg student politologii, który na co dzień związany jest Dolnośląską Federacją Organizacji Pozarządowych. To właśnie ta nieformalna grupa obywatelska sprawdzi jak zapadają decyzje o wydatkowaniu pieniędzy oraz w jakim stopniu są one zgodne z rzeczywistymi potrzebami mieszkańców Gminy Wrocław. Strażnicy przeanalizują gminne dokumenty, przeprowadzą wywiady z kluczowymi osobami – członkami komisji ds. zapobiegania alkoholizmowi, radnymi czy pracownikami ośrodków pomocy społecznej. Ruszą też w teren, by własne oczy przekonać się jak w praktyce wyglądają efekty programów - odwiedzą festyny, imprezy i zabawy finansowane ze środków na zapobieganie alkoholizmowi i będą obserwować, co się na nich dzieje – czy mówi się o trzeźwości, a może wręcz odwrotnie alkohol jest częścią imprezy. Jaka jest ogólna atmosfera wydarzenia – czy można powiedzieć, że spełnia swój cel? Przyjrzą się, co dzieje się wokół punktów sprzedaży alkoholu. Porozmawiają ze sprzedawcami i klientami.
Wychodzimy z założenia, że dobry obywatel to taka osoba, która jest zainteresowana swoją społecznością lokalną i "patrzy swojej władzy na ręce". My nie szukamy na siłę nieprawidłowości, ale władza jest najlepiej sprawowana wtedy, gdy jest kontrolowana przez swoich obywateli. Dlatego program Stowarzyszenia Lokalnych Grup Obywatelskich idealnie wpasowuje się w nasze postrzeganie rzeczywistości i dlatego też zdecydowaliśmy się wziąć w nim udział – zgodnie podkreślają lokalni strażnicy z Wrocławia.
